Ιστορία

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ

Περιοχή του χωριού Καστελλάνοι Μέσης της Κέρκυρας. Η περιοχή πήρε το όνομά της από το μοναστήρι το οποίο χτίστηκε το 1695 στο χώρο που το 1688 είχε χτιστεί η εκκλησία της Χρυσής Πηγής (Χρυσοπηγής) σημερινή εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής από τον πλούσιο ευγενή Πρόσπερο Μαρίνι (1637-1694). Οι αγιογραφίες του ναού της Υπεραγίας Θεοτόκου Ζωοδόχου Πηγής Καστελλάνων Μέσης αποκαταστάθηκαν από τον ζωγράφο - αγιογράφο Νικόλαο Ασπιώτη. Ο Νικόλαος Ασπιώτης γεννήθηκε το 1816 στους Ασπιωτάδες, περιοχή Γύρου Κέρκυρας. Πρόκειται για τον αγιογράφο που αντικατέστησε το 1856 την Ουρανία του ναού του πολιούχου του νησιού Αγίου Σπυρίδωνα την οποία είχε κάνει ο Παναγιώτης Δοξαράς το 1727 και που σε διάστημα 130 χρόνων είχε καταστραφεί. Επίσης αγιογράφησε ορθόδοξους ναούς στο Μαυροβούνιο. Πέθανε στην Κέρκυρα το 1891 και ετάφη στο Α' Νεκροταφείο Γαρίτσας. Τα έργα του διατηρούνται ως σήμερα (Οδυσσέας - Κάρολος Κλήμης, Ιστορία Νήσου Κέρκυρας).

Ο χώρος του μοναστηριού υπερβαίνει τα 70 στρέμματα και ήταν αυτοδύναμος.

Είχε εγκαταστάσεις διήθησης του βρόχινου νερού το οποίο συλλέγονταν μέσω υδροροών από τις στέγες των κτηρίων, διοχετεύονταν με πήλινες σωληνώσεις στις δεξαμενές διήθησης και περνούσε από διαδοχικά στρώματα άμμου και κάρβουνου (άνθρακα) γίνονταν πόσιμο και αποθηκεύονταν στην κύρια δεξαμενή. Υπήρχε και άλλη πήλινη σωλήνωση μήκους χιλιομέτρων κατά μήκος του δρόμου προς Αγίους Θεοδώρους για την τροφοδοσία με νερό των κτημάτων του μοναστηριού η οποία κατέληγε σε δεξαμενή (βάσκα) στο χώρο του σημερινού αθλητικού κέντρου. Ακόμη υπήρχε και ένα πηγάδι, η Μοσκιά, με εξαιρετικής ποιότητας νερό και βάθους άνω των 10 μέτρων με πηγή (βρυσικό). Το πηγάδι η Μοσκιά και τη δεξαμενή με το όνομα Βάσκα την θυμούνται ακόμη οι κάτοικοι αφού μπαζώθηκαν μόλις την δεκαετία του 80 για τις ανάγκες του αθλητικού κέντρου. Ειδικά η Μοσκιά παρείχε πόσιμο νερό σε πάμπολλες οικογένειες μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 80. Πρόκειται για έργα τα οποία κάνουν εντύπωση αν λάβουμε υπ' όψη το χρόνο στον οποίο έγιναν (17^ος αιώνας). Στη φωτογρφία φαίνονται τα τείχη του μοναστηριού τη δεκαετία του 60.

Ο κύριος χώρος του μοναστηριού με τα κτίσματα και την εκκλησία έχει πλέον παραχωρηθεί και φιλοξενεί το σχολικό συγκρότημα του Λυκείου και Γυμνασίου Καστελλάνων Μέσης.

Το Ειρηνοδικείο Μέσης

Το κτίριο του Ηγουμενείου, στο οποίο λειτούργησε μέχρι τις αρχές του 21^ου αιώνα το Ειρηνοδικείο Μέσης, φιλοξενεί αίθουσες διδασκαλίας του Γυμνασίου και τη Βιβλιοθήκη του Λυκείου. Το 19^ο αιώνα επί αγγλοκρατίας, σε οικόπεδο του μοναστηριού χτίστηκε για να χρησιμοποιηθεί ως δικαστήριο, το κτίριο που σήμερα στεγάζεται το Δημοτικό Σχολείο Καστελλάνων Μέσης. Πρόκειται για ένα ωραίο κτίριο κερκυραϊκής αρχιτεκτονικής. Επίσης, σώζεται και ο σταυρός των ιπποτών με τον φτερωτό λέοντα του Αγίου Μάρκου (Βενετία) ο οποίος είναι ξύλινος διαμμέτρου 60 - 70 cm και πάχους περίπου 10 cm.

Το ίδιο έμβλημα υπάρχει και στις δυο πάνω πλευρές του τόξου της εισόδου του Ηγουμενείου. Υπάρχει ακόμη τμήμα του οικοσήμου του Πρόσπερο Μαρίνι στο υπέρθυρο της εισόδου το οποίο απεικονίζει τη Γοργόνα να τιθασεύει τους δράκοντες (Σπύρος Κατσαρός) ή τον Ηρακλή να πνίγει τα φίδια (Καραμούτσος).

Πρόσπερο Μαρίνι

Ο Πρόσπερο Μαρίνι (1637-1694) ήταν Βενετός ευγενής, κερκυραϊκής καταγωγής, ορθόδοξος, γεννημένος στην Βενετία. Έλαβε μέρος στους Βενετοτουρκικούς πολέμους ως κυβερνήτης πολεμικού πλοίου και διακρίθηκε κατά την πολιορκία του Χάντακα της Κρήτης (σημερινό Ηράκλειο). Γι' αυτό τιμήθηκε από τη Βενετική Δημοκρατία με το αξίωμα του στόλαρχου. Μετά την κατάληψη του Χάνδακα από τους Τούρκους εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα και ασχολήθηκε με το εμπόριο αλατιού και είχε την αποκλειστική εκμετάλλευση στα Επτάνησα. Ο ίδιος μέχρι το θάνατο του το 1694 έζησε εδώ. Ο τάφος του βρίσκεται μέσα στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής.

Με τη διαθήκη του αφήνει κληροδότημα με το οποίο εξασφαλίζει λειτουργία εις τον αιώνα τον άπαντα όπως χαρακτηριστικά γράφει Ιεροσπουδαστηρίου και Μοναστηρίου, που αποτέλεσε το πρώτο εκπαιδευτήριο στην Κέρκυρα. Λειτούργησε σαν εκπαιδευτήριο μέσα από καλές ή κακές συνθήκες μέχρι το 1864 που έγινε η ένωση των επτανήσων με την Ελλάδα.

Τότε η βουλή των Ελλήνων ψήφισε το νόμο ΡΗ (περί κατάργησης της εκπαίδευσης στα Επτάνησα). Παραθέτουμε το πρώτο άρθρο του νόμου
Γεώργιος Α' Βασιλεύς των Ελλήνων
ομοφώνως μετά της βουλής απεφασίσαμεν και διατάσσομεν:
Περί οργανώσεως της εκπαιδεύσεως κατά την επτάνησον.
Άρθρο 1 - Καταργούνται
α) Το αρχοντείον της Παιδείας εν Επτανήσω,
β) η Ιόνιος Ακαδημία,
γ) το εν Κερκύρα Ιεροσπουδαστήριον,
δ) το εν Κερκύρα Γυμνάσιον, ε) τα Λύκεια Κερκύρας, Παξών, Λευκάδος, Κεφαλληνίας, Ζακύνθου και Κυθήρων
Με αυτό το νόμο έκλεισαν τα εκπαιδευτήρια, ακόμη και η Ιόνιος Ακαδημία, το πρώτο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της χώρας.

Τεν Φλωριάς

Στους Καστελλάνους Μέσης γεννήθηκαν δύο διακεκριμένοι Κερκυραίοι ζωγράφοι:

• ΤΕΝ ΦΛΩΡΙΑΣ "Tin Florias" (1897 - 1969).

Υπήρξε για σύντομο χρονικό διάστημα μαθητής του Παρθένη. Από το 1918 έως το 1936 έζησε στο Παρίσι. Το 1937 πήρε πρώτο βραβείο με χρυσό μετάλειο στη διεθνή έκθεση στο Παρίσι. Μνημονεύεται στο Elenco artisti presenti nei nostri archivi lettera F Pagina 25 και στο French dictionary of artists E. BENEZIT (GRUND Publishing, PARIS 1961, 3rd edition) στη σελίδα 789. Από το 1937 μέχρι το θάνατό του το 1969, εζησε και δημιούργησε στους Καστελλάνους Μέσης. Η κατοικία του όσο έζησε στους Καστελλάνους ήταν μέσα στο κτηριακό συγκρότημα του μοναστηριού όπου και γεννήθηκε. Ο τάφος του βρίσκεται πίσω από το Άγιο Βήμα της εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής.

• ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΘΗΣ (1925 - 1991).

Από το 1937 έως το 1947 μαθήτευσε δίπλα στον Τεν Φλωριά.

Καστελλάνοι Μέσης Κέρκυρας

Χωριό που βρίσκεται στην περιοχή της μέσης Κέρκυρας και απέχει από την πόλη της Κέρκυρας 10 χιλιόμετρα. Η προέλευση του ονόματος πιθανώς προέρχεται από το Βυζαντινό Καστελλάκιον, δηλαδή Οχυρά περιοχή. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι καστελλάνοι ονομάζονταν οι διοικητές των κάστρων επί ενετοκρατίας. Το αξίωμα του καστελλάνου απαντάται και σε άλλες περιοχές π.χ. Κρήτη, Αμοργός. Η εποχή ιδρύσεως του οικισμού δεν είναι ιστορικά προσδιορισμένη. Το πιθανότερο είναι ότι εγκαταστάθηκαν σ' αυτό Βυζαντινοί στρατιώτες επί εποχής Κομνηνών και αποτέλεσε την έδρα στρατιωτικής και πολιτικής διοίκησης της Μέσης Κέρκυρας. Το 1866 ιδρύθηκε ο Δήμος Μεσοχωρητών με έδρα τους Καστελλάνους. Τότε λειτούργησαν στο χωριό Σχολαρχείο (Γυμνάσιο), δικαστήριο και πολλές άλλες δημόσιες υπηρεσίες.

Δίπλα στη κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, η οποία χρονολογείται από το 1730.

Επίσης υπάρχει η εκκλησία της Υπαπαντής του Χριστού. Η παράδοση λέει ότι άτεκνη γυναίκα βρήκε στο κτήμα της την εικόνα της Υπαπαντής του Χριστού. Την πήρε και την τοποθέτησε στο εικονοστάσι της, αλλά και πάλι την επόμενη μέρα ξαναβρέθηκε στο σημείο όπου είχε αρχικά βρεθεί. Έτσι αποφάσισε να χτίση εκεί μια εκκλησία. Το πότε χτίστηκε δεν ξέρουμε ακριβώς. Χρονολογείται όμως από τον 16^ο αιώνα. Η αρχική της κατασκευή είναι πολύ διαφορετική απ' ότι τη βρίσκουμε σήμερα με αλεπάλληλες επεμβάσεις στη βόρεια και τη δυτική πλευρά. Το Ιερό και η νότια πλευρά της είναι οι αρχαιότερες.

Στην εσωτερική όψη της νοτίου πλευράς βρίσκεται η άριστης τεχνοτροπίας τοιχογραφία (Fresco) της Υπαπαντής και απέναντί της δεσπόζει η εικόνα της Πεντηκοστής.

Πηγές πληροφόρησης

Ευχαριστούμε θερμά για τις ιστορικές πληροφορίες της σελίδας τους

• κ. Νικόλαο Σουπιώνη,
• Περιβαλλοντική Ομάδα Γυμνασίου Καστελλάνων Μέσης σχολικής χρονιάς 1999 - 2000.